Oštećenja perifernih nerava

Periferni nervni sistem je dio nervnog sistema koga čine živci, trakaste ili končaste strukture, koji se nalaze u svim dijelovima tijela. Funkcija nerava je da prenose informacije od centralnog nervnog sistema (mozak i kičmena moždina) do mišića, čime im se omogućuje funkcija pomjeranja dijelova tijela i prenošenje  informacija senzibiliteta (toplota, bol, dodir, vibracije, položaj dijelova tijela i dr.) iz tijela do mozga.   

Zbog svoje rasprostranjenosti i položaja periferni nervi su podložni povredama izolovano ili u sklopu povreda drugih struktura (kosti, zglobovi, mišići). 

Osim podložnosti povredama, zbog svoje specifične građe, periferni nervi su podložni različitim oboljenjima, koja mogu zahvatati pojedinačne nerva ili veći dio nerava u tijelu. U oboljenja perifernih nerava, koja su karakterističnija za osobe srednje i starije životne dobi, spadaju:

• radikulopatije  - oštećenje zbog pritiska kičmenog diska (discus hernia-e) 
• fokalne neuropatija (pritisak na živac okolnih izmjenjenih tkiva) – sindrom karpalnog kanala, sindrom kubitalnog kanala, sindrom tarzalnog kanala i dr.
• polineuropatija (oboljenje većeg broja nerava), čiji uzrok mogu biti različita sistemska oboljena. 

Najčešće se radi o diabetes mellitus-u (šećerna bolest), autoimunim oboljenjima, nedostataku vitamiona B12 u organizmu, različitim virusnim infekcijama, infekcijama nakon ujeda krpelja, oboljenja živaca u sklopu malignih bolesti i dr.

• bolesti i povrede živčanih spletova.

Simptomi oboljenja i povreda nerava mogu biti različitog stepena, od slabosti ili gubitka funkcija pojedinačnih mišića, do teških promjena u vidu oduzetosti donjih ekstremiteta ili sva četiri ekstremiteta, zatim bol različitog stepena, trnjenje, mravinjanje i sl. 

Dijagnoza ovih oboljenja se osim kliničke slike postavlja i dijagnostičkim procedurom kliničkom elektromioneurografijom i kvantitativnim senzornim testiranjem. Uz pomoć kvantitativnog senzornog testiranja koje se u Institutu primjenjuje od 2021. godine i, uz već postojeću, elektromioneurografiju u potpunosti su zaokružene dijagnostičke potrebe detekcije oštećenja i oboljenje perifernog nervnog sisitema, u skladu sa svjetskim trendovima.   

Rehabilitacija kod ovakvih pacijenata je dugotrajan proces čiji je cilj vratiti funkciju ekstremiteta i trupa, povratiti snagu mišića, omogućiti punu pokretljivost u zglobovima, uticati na smanjenje ili povlačenje bola, smanjiti trnjenje, mravinjanje  i spriječiti dalje komplikacije.

Primjenjuju se različite specijalne kineziterapijske tehnike podržane različitim fizikalnim procedurama (elektro, ultrazvuk, magnet, laser, parafin, krioterapija), te radna i funkcionalna terapija. 

Kod ovih pacijenata zbog mogućih trajnih posljedica i posljedičnih psihičke patnje, dostupni su tretmani psihologa, kao i ljekara konsultanta psihijatra. 

Operativne zahvate na perifernim nervima obavljaju neurohirurzi i ortopedi. Pacijentima Instituta „Dr Miroslav Zotović“ dostupni su konsultativni pregledi neurohirurga i Univerzitetskog kliničkog centra Republike Srpske te konsultativni pregledi prof. dr Lukasa Rasulića eminentnog stručnjaka iz oblasti hirurgije perifernog nervnog sistema, iz Kliničkog centra Srbije.

Povrede i oboljenja perifernih nerava su praćeni bolom koji, ukoliko se ne tretira adekvatno, prelazi u neuropatsku bol. U tim slučajevima su pacijentima u Zavodu omogućeni pregledi i tretmani hroničnog bola koji se provode u Kabinetu za liječenje hroničnog bola. 

Ukoliko bolesti ili povrede nerava dovedu do oštećenja funkcija sfinktera (mišića odgovornih za kontrolu mokrenje i stolicu), pacijenti su podvrgavaju dijagnostičkoj proceduri i tretmanu koji se provode u Kabinetu za urodinamsko ispitivanje. 

Kod pacijenata sa težim promjena moguća je primjena robotski asistirane terapije, kao i aplikacija različitih pomagala. 

Tretman pareze facijalisa

Kao poseban entitet izdvaja se tretman pareze facijalisa. Radi se o perifernom nervu odgovornom za funkciju mišića lica, lučenje suzne žlijede i niza pljuvačnih žlijezda, koji učestvuje i prenošenju čula ukusa. Ovo oštećenje može nastati tokom povreda, operativnih zahvata, tumora i drugih oboljenja. Ukoliko se ne zna uzrok oduzetosti nerva facijalisa, govorimo o Belovoj paralizi. Kod ovih pacijenata dolazi do slabosti djelimične ili potpune polovine lica i poremećaja lučenja suzne i pljuvačnih žlijezda.

Neophodna je rana rehabilitacija, koja započinje po obavljenom pregledu kod neurologa  i uključene potrebne medikamentozne tearpije. 

Pacijentima Instituta „Dr Miroslav Zotović“ na raspolaganju su savremeni pristupi tretmanu pareze facijalisa koji se provode primjenom laseroterapije, elektroterapijskih i kineziterapijskih procedura.

Zavisno od stepena oštećenja perifernih nerava i težine oboljenja pacijenti u Institutu mogu biti liječeni bolnički ili vanbolnički (kroz dnevnu bolnicu ili ambulantno), o čemu, zajedno sa pacijentom (i njegovom porodicom) odlučuje stručni ljekarski tim. 

Modaliteti provođenja terapije kroz dnevnu bolnicu ili ambulantu omogućavaju dugotrajno liječenje koje je često neophodno u liječenju i rehabilitaciji oštećenje i oboljenja perifernih nerava. 

Oboljenja mišićnog sistema

Oboljenja mišićnog sistema mogu biti urođene ili stečene, upalne ili degenerativne prirode i mogu zahvatati manji ili veći dio mišićnog sistema tijela koji može dovesti i do većeg stepena onesposobljenosti. 

Cilj rehabilitacije pacijenata sa ovim oboljenjima je, ukoliko je moguće, vratiti punu funkciju mišića ili usporiti funkcionalno propadanje. 

U Institutu je dostupna jedna od dijagnostičkih procedura za utvrđivanje oboljenja mišićnog sistema – klinička elektromioneurografija.  

Rehabilitacija pacijenta sa oboljenjima mišićnog sistema provodi se bolnički ili vanbolnički (kroz dnevnu bolnicu ili ambulantno), u zavisnosti od stepena oboljenja, procjene stručnog rehabilitacionog tima i mogućnosti pacijenta.

U rehabilitaciji se primjenjuju specijalne kineziterapijske tehnike, uz podrška različitim fizikalnim procedurama, uz podršku psihologa i po potrebi socijalnog radnika. U toku navedenog procesa vrši se i procjena za potrebu pomagala u aktivnostima svakodnevnog života.

Sve dijagnostičke procedure te liječene i rehabilitacija oštećenja perifernih nerava kao i oboljenja mišićnog sistema, su za osiguranike Fonda zdravstvenog osigurana Republike Srpske dostupna na uputnicu,  kao i uz lično plaćanje prema cjenovniku koji možete vidjeti ovdje.